Soldatenprotest 1966 - 1984

door Henk Spaan




- Noten hoofdstuk 1
- Noten hoofdstuk 2
- Noten hoofdstuk 3
- Noten hoofdstuk 4
- Noten hoofdstuk 5
- Noten hoofdstuk 6
- Noten hoofdstuk 7


Noten bij hoofdstuk I. Het ontstaan van de VVDM


1)
.
Peter van Eerden: De genese van de VVDM; prelude op en ontstaan van een soldatenbeweging. 1983, Sociologisch Instituut, Utrecht. blz 110.
2)
.
Brief van Huub Oosterbeek aan Simon Stijkel dd 2-10-71. Deze brief bevindt zich net als andere brieven en aantekeningen van Oosterbeek in zijn persoonlijke archief.
3) cadi = cantinedienst.
4) Men wilde dat de diensttijd van specialisten net zo lang zou duren als die van andere dienstplichtigen.
5) De persoonlijke aantekeningen van Huub Oosterbeek.
6) Idem.
7) Brief van Huub Oosterbeek aan Simon Stijkel dd 2-10-71.
8) 66-1 is de eerste lichting van 1966, die opkwam in januari
9) Van Eerden, blz 141.
10) Van Eerden, blz 143.
11) Brief van Huub Oosterbeek aan Simon Stijkel dd 2-10-71.
12) Van Eerden, blz 195.
13) Brief van Huub Oosterbeek aan Rob Legdeur dd 21-8-72.
14) Brief van Huub Oosterbeek aan Walther Kok, september 73.
15) Uit het persoonlijke archief van Simon Stijkel.
16) De verplichting om koperen onderdelen van het uniform glimmend te houden
17) Rapport CC: de verplichting te verschijnen bij de compagniescommandant meestal voor een bestraffing
18) De persoonlijke aantekeningen van Huub Oosterbeek.
19) Brief van Huub Oosterbeek aan Walther Kok, september 73.
20) De persoonlijke aantekeningen van Huub Oosterbeek.
21) Speciale treinen waarmee dienstplichtigen in het weekend van en naar hun kazerne werden vervoerd
22)
.
.
Deze toelichting bevindt zich in het archief van de VVDM. Verdere geciteerde teksten waarbij geen bronvermelding is gegeven, zijn fragmenten van brieven of documenten die zich in het VVDM-archief bevinden of in het BVD-archief. Beide archieven zijn te vinden in het IISG te Amsterdam.
23) Brief van Huub Oosterbeek aan Rob Legdeur dd 21-8-72.
24) OKP = officier kazernepiket, het hoofd van de wacht
25) Brief van J.Hijgemann aan Huub Oosterbeek.
26) AB = Algemeen Bestuur, hetzelfde als hoofdbestuur
27) Fons Burger: Soldaten in het geweer; de roerige geschiedenis van de tienjarige VVDM. Baarn, 1976. blz 29.
28) Verslag van de secretaris over de periode van oktober 1968 tot januari 1969
29) Uit een verslaggeving van de afdeling Nunspeet aan het hoofdbestuur, november 68.
30) Andries de Jong: Minderen, meerderen, mensen; leven en geleefd worden in militaire dienst. Baarn, 1969. blz 83.
31) VVDM-Nieuwsbulletin, oktober 69.
32) Een protestdiener is een tegenstander van het leger die wél in dienst ging; zie hoofdstuk twee
33) Terugblik van een protestdiener; stuk voor een BVD-soldatenweekend 15 mei 71.
34) Minister en staatssecretaris van Defensie
35) Ben Dankbaar in Soldatenkrant nr 150, maart 1984.
36) De Passieffist, maart 70.
37) Idem.
38) Activiteiten van de volksuniversiteit VSPVDV; Ben Dankbaar in Passieffist, maart 70.
39) Verslag Ermelo jan. 70 - sept. 73; BVD-verslag, najaar 73.
------


Noten bij hoofdstuk II. Bond voor Dienstweigeraars


1) Waarom nr 6, juni 66.
2) Waarom nr 12, december 66.
3) Waarom nr 15, maart 67.
4) Waarom nr 16, april 67.
5) Waarom nr 19, juli 67.
6) Waarom nr 17, mei 67.
7) Waarom nr 19, juli 67.
8) Waarom nr 22, december 67.
9) De Passieffist, januari 69.
10) De Passieffist, februari 69, blz 5.
11) GMD-Informatiebulletin, 22-2-69.
12) GMD-Informatiebulletin, 8-3-69.
13) Idem.
14) Zie verslag van deze vergadering van Hein van Wijk.
15) Informatiebulletin, 17-8-69.
16) De organisatie van het anti-militarisme; Piet Ordeman in de Passieffist, maart 70.
17) De Passieffist, augustus/september 69.
18) Rudi Foppen in Waarom nr 12, december 66.
19) Hans Lourens in Waarom nr 12, december 66.
20) H.J.Diekerhof: Jullie hebben makkelijk praten. Baarn 1968.
21) Congres verslag; de Passieffist, juni 69.
22) De Passieffist, mei 70.
23) Intern Bulletin (IB) nr 9, 16-3-70.
24) Verslag A.S.-vergadering 5-3-70.
25) IB nr 12, april 70.
26) BVD-bulletin nr 1, juli 70.
27) Citaat uit de oorspronkelijke tekst van het verslag. In het BVD-bulletin nr 1 werd de zin ingekort.
28) Verslag A.S.-vergadering 9-6-70.
29) Adviezen voor pamflettenacties; BVD-stuk, augustus 70.
30) De Passieffist, maart/april 69.
31) De organisatie van het anti-militarisme; zie boven.
32) Idem.
33) IB nr 8, 1-2-70.
34) Verslag; BVD-bulletin nr 2, augustus 70.
35) Wat er daarna gebeurde; BVD-bulletin nr 1, juli 70.
36) Verslag van Jan Halkes voor de BVD.
------


Noten bij hoofdstuk III. Soldaten in opstand


1) Verslag hearing 1-6-70.
2) Terugblik van een protestdiener; zie boven.
3) Verslag soldatenvergadering BVD-Utrecht.
4) Twintig, april 70.
5) Strategie en taktiek van het soldatenverzet; stuk voor de KMV van 6-3-71.
6) Verslag soldatenweekend van 15 en 16 mei 71.
7) Soldatenkrant, juni 71.
8) Verslag soldatenvergadering BVD-district Veluwe I.
9) Rinus vrij, het haar vrij, een gepaste zelfkritiek; BVD-stuk, 16-6-71.
10) De BVD in 't Harde in de periode april 71 - december 71; mei 72.
11) Verslag KMV 26-6-71.
12) De demonstraties in Amersfoort, Havelte en Ermelo, een kritiek; BVD-stuk, augustus 71.
13) Verslag Ermelo, januari 70 - september 73; BVD-verslag, najaar 73.
14) Verslag DC-vergadering 6-9-71.
15) Verslag ALV 15-9-71.
16) Positiebepaling van de BVD tav de afkoelingsperiode; BVD-stuk, 24-9-71.
17)
.
De politieke consequenties van het stopzetten van de landelijke soldatenvergadering en de politieke noodzaak deze te hervatten; Wim Schul, 12-4-72.
18) Polkomverslag; Kaderblad (KB) nr 4, september 72.
19) Twintig, oktober 71.
20) Brief van het bestuur aan de afdelingsbesturen, 24-9-71.
21) Bondgenootschappen; BVD-stuk, november 71.
22) Verslag AB-vergadering 10-11-71.
23) Twintig, december 71, blz 7.
24) Boudewijn Poelmann in een inlegvel in Kernblad 11, juli 72.
25) Verslag AB-vergadering 17-11-71.
26) Verslag Ermelo; zie boven.
27) Verslag Drakenburghweekend van de BVD.
28) Verslag KMV 8-1-72.
29) Soldatenkrant, februari 72.
30) De BVD in 't Harde ....; zie boven.
31) De politieke consequenties ....; zie boven.
32) Enkele opmerkingen; WS in KB 33, februari 75.
33) Verslag discussie Nijmegen Ede Breda dd 17-12-72.
34) Over het ouweteringhoeren; KB 9, januari 73.
35) Verslag vergadering regio oost, 16-12-72.
36) Twintig, januari 72.
37) Jan Reijntjes in Twintig, februari 72.
38) Verslag LSV 15-7-72; KB 3.
39) Idem.
40) Verslag afdeling 't Harde, maart - juli 72; KB 4.
41) Verslag Wittenberg, blz 12; KB 11, maart 73.
42) Soldatenkrant, september 72.
43) Idem.
44) Verslag LSV 5-8-72; KB 4.
45) Proeve van een nieuwe koers; verslag 't Harde voor de VVDM, januari 73.
46) Verslag Ermelo; zie boven.
47) Een verslag van de afdeling Ede van de BVD, 1-8-72.
48) De VVDM en de legerleiding, een paar opmerkingen; KB 6.
49) Verslag LSV 7-10-72; KB 6.
50) Verslag vergadering "Handen-af comité" 17-10-72.
51) Proeve van een nieuwe koers; zie boven.
52) Twintig, december 72.
53) Verslag AB-vergadering 13-10-72.
54) Verslag LSV 4-11-72.
55) Soldatenkrant, november 72.
56) Verslag AB-vergadering 27-11-72.
57) Proeve van een nieuwe koers; zie boven.
58) Idem.
------


Noten bij hoofdstuk IV. Compensatie


1) Verslag AB-vergadering 5-3-73.
2) Verslag LSV 15-7-72; KB 3.
3) De geschiedenis van de compensatie; stuk voor de ALV van 7-6-73.
4) Verslag AB-vergadering 9-4-73.
5) Verslag LSV 14-4-73; KB 12.
6) Idem.
7) Verslag LSV 11-8-73; KB 16.
8) Verslag LSV 1-9-73; KB 16.
9) Verslag AB-vergadering 13-8-73.
10) Verslag ALV 4-9-73.
11) Verslag ALV 4-12-73.
12) Verslag soldatenvergadering afdeling Ede 6-12-73.
13) Verslag ALV 4-12-73.
14) Twintig, 74-1.
15) Idem.
16) De tekst van de redevoering staat in KB 22, maart 74.
17) Verslag LSV; KB 23.
18) Hoe gaan we verder met de compensatie; TP, HK, DW en MR in KB 23, april 74
19) Aantekeningen voor de extra-LSV over de compensatieacties 29-4-74; KB 24.
20) Verslag extra-LSV van 29-4-74; KB 24.
21) Hearingboekje, 16-5-74.
22) Twintig, 1974 nr 10.
23) Soldatenkrant, mei 74.
24) Compensatie-acties, gesprek Vredeling met het AB, toekomst; Niko van Niekerk in hearing-boekje 16-5-74.
25) Sociaal-democratie, het Nederlandse leger en de soldatenstrijd; DW in KB 29, oktober 74.
26) Idem.
27) Defensienota, VVDM-eisenpakket, planningscommissie; Reinout Hoefer en Niko van Niekerk in BLV-post 15-8-74.
28) Manifestatie als dekmantel voor verslapping van de kazerneorganisatie; Marcel Rensen in de BLV-post 15-8-74.
29) Verslag BLV 15-8-74.
30) Manifestatie als dekmantel; zie boven.
31) Verslag LKK 11-12-74.
32) Verslag JWF over oefening Wervelwind; KB 47, februari 76.
33) Compensatie; KB 46, maart 76.
------


Noten bij hoofdstuk V. De linkse beweging


1)
.
Kommunistiese Partij Nederland (marxisties-leninisties) was een afsplitsing van de KEN (ml) en werd later de SP.
2) Brief aan de KPN (ml); KB 4, september 72.
3) Polkomverslag; KB 5, oktober 72.
4) Polkomverslag; KB 7, december 72.
5) Polkomverslag; KB 10, maart 73.
6) Zie Internationale Korrespondentie, 4e jrg. nr 3, zomer 73.
7) Richtlijnen voor de afdelingen met betrekking tot acties tegen de dienstplichthervorming, mei 73; KB 21.
8) Verslag landelijk overleg Peijnenburg; KB 17, oktober 73.
9) De toestand in de BVD; polkomstuk, KB 17, oktober 73.
10) Peijnenburg, of: Groningen vertelt; KB 20, januari 74.
11) Idem.
12) Verslag afdeling Utrecht activiteiten Peijnenburg 8-10-73; KB 19.
13) Idem.
14)
.
Richtlijnen voor de BVD-afdelingen mbt landelijke of plaatselijke acties tegen de vervanging van de Starfighter; KB 35, maart 75.
15) Idem.
16) S.U.V.: Soldados Unidos Vencerao.
17) Verslag Portugal manifestatie december 75; Jos Teunen, KB 46.
18) Verslag congres 1, 2 en 3 maart 74; KB 24.
19) De voorbereiding van het zesde BVD-congres; Dik Vermeulen, KB 24, maart/april 74.
20) Geen stap in de richting van de CPN!; Wim Schul, KB 21, februari 74.
21) Over de strategie van de BVD, een reactie; Ben Dankbaar, KB 36, april 75.
22) De toestand in de BVD; polkomstuk, KB 17, oktober 73.
23) Uitgangs- en programmapunten voor 1974; polkomstuk, KB 20.
24)
.
Planning van het polkom voor de discussie over de plaats van de BVD in de linkse beweging; KB 24, maart/april 74.
25) De plaats van de BVD in de linkse beweging; polkomstuk, KB 32, januari 75.
26) Verslag congres 23, 24 en 25 mei 75; KB 39.
27) Stellingen; Wim Schul, KB 33, februari 75.
28) Idem.
29) De dialectiek van de Europese revolutie; tekst voor IKB-conferentie, Intern Bulletin (IB) van de IKB nr 28, januari 76.
30) Stelling 2 van groep 1; congres-KB 38, mei 75.
31) Nieuw internationaal hoogtepunt, of: het verhaal van een internationale versiering; HS in KB 60, januari 77.
32) Over de strategie van de BVD, een reactie; Ben Dankbaar, KB 36, april 75.
33) Congresvoorstel Amsterdam nog een keer; KB 35, maart 75.
34) De grote sprong in het duister; KK, TP, MR en DW in KB 36, april 75.
35) Inleiding stroming 1 op 23 mei 75; KB 39.
36) Verslag congres 23, 24 en 25 mei 75; KB 39.
37) Uit de notulen van de burgerafdeling Nijmegen; KB 43, oktober 75.
38) Rapport Legerwerk, de wereld staat ook hier niet stil; IKS nr 19, half november 75.
39)
.
Als je een soldaat moet vertellen wat de BVD doet, dan breekt het kouwe zweet je uit; afd. Nijmegen, KB 45, december 75.
40) Op weg naar de socialistische revolutie in Spanje; polkomstuk 24-9-75, KB 43.
41) Portugal richtlijnen; stuk van het A.S., november 75.
42)
.
Reactie op het stuk "Het koude zweet" van de afdeling Nijmegen van de afdelingen Den Haag, Rotterdam, Leiden en Delft; KB 49, april 76.
43) Ervaringen met politiek op de Harskamp; FG in KB 46, januari 76.
44) Idem.
45) Verslag voorbereidende LSV 21-11-75; KB 45.
46) Reactie op "Het koude zweet"; zie boven.
47)
.
De organisatiestructuur, de lessen uit de geschiedenis van de BVD en een antwoord aan het polkom; HS, 22-9-75.
48) Grove schets van waarom het gaat bij het achtste congres; RL voor afdeling Amsterdam.
49) Teksten voor de derde IKB-conferentie, deel 6; Intern Bulletin van de IKB nr 28, januari 76.
50) Polkomverslag over de periode na het zevende congres; KB 56, september 76.
------


Noten bij hoofdstuk VI. Normalisering


1) Verslag voorbereidende LSV 15-2-75; KB 33.
2) BVD-optreden inzake Schaarsbergen en Oirschot; GP en RL, 2-4-75, KB 35.
3) Verslag LSV 17-5-75; KB 39.
4) Polkomverslag april 75; KB 37.
5) Wij zijn niet degenen die aan de kant stonden! Hoewel? VV en GL van afd. Schaarsbergen, KB 37, mei 75.
6) Verslag van het soldatencomité; Jos Teunen, KB 40, juli 75.
7) Verslag LSV 31-8-75; KB 42.
8) Concept-zwartboek; VVDM-nota, november 74.
9) Tegenwerking, de beuk er in; AP 6-6-75.
10) W.J.P. Kok in "Welzijn en Krijgsmacht" van Brentjens en Turpijn, Deventer 1977.
11) Tegenwerking; ALV-post 25-6-75.
12) Verslag ALV 25-6-75.
13) AP 11-7-75.
14) Vrijheid van vakbondswerk; AP 25-7-75.
15) Gebons op de generaal de Bons in Grave; 1-8-75.
16) Brief van van Lent; AP 29-8-75.
17) AP 29-8-75.
18) Gesprek Vredeling c.s. maandag 1 december; AP 5-12-75.
19) Beperking faciliteitenregeling; VVDM-nota, januari 76.
20) Verslag BLV 28-4-76.
21) Concept-antwoord; BLV-post 19-5-76.
22) Verslag BLV 28-4-76.
23) Richtlijnen voor de BLV van 28 april; polkomstuk voor BVD-soldaten.
24) Ledenwerving en tegenwerking; afd. Harskamp en JWFM, AP 26-3-76.
25) Het georganiseerd overleg; AP 18-6-76.
26) Kazerne-order Baden; AP 18-6-76.
27) Handen af van de VVDM; AP 14-5-76.
28) Polkomverslag over de periode na het zevende congres; KB 56, september 76.
29) Afdelingsverslag Groningen (de stem van het hoge noorden); KB 67, juli 77.
30) Soldaten en discipline; BVD-bulletin nr 30, oktober 77.
31) Wat een demonstratie; AP 6-6-75.
32) Verslag districtsvergadering van actiedistrict acht; AP 20-6-75.
33) Evaluatie district 9, 10 en 11; AP 27-6-75.
34) Evaluatieverslag demonstratie Den Bosch 5 juni 75; AP 4-7-75.
35) Notulen actiedistrict Zwolle 5 juni; AP 18-7-75.
36) Verslag vergadering AB / DC's; AP 28-11-75.
37) Een nieuw actieprogramma?; Kees Kalkman, Jan Heilig en Theo de Roos, discussiestuk voor LSK sept 76.
38) De IHV-acties; KK in KB 74, december 77.
------


Noten bij hoofdstuk VII. Verval

1)
.
Over de algemene lijn van de centrale interventie van de BVD-militanten binnen het kazernemilieu (motto: ik krijg er een dikke lul van); JT, VV, KK in KB 59, december 76.
2) Idem.
3) Alternatief: een poging tot een omvattende analyse; MO in KB 59, december 76.
4) Congresstellingen op basis van het stuk van MO in Kaderblad 59; KB 60.
5) Verslag congres 4, 5 en 6 februari 77.
6) Het revolutionaire anti-militarisme deel 2; de legercommissie in IKS nr 49, 27-4-77.
7) Idem.
8) Standpunt van de BVD over de gijzelingsacties; KB 66, juni 77.
9) Over democratisch-centralisme; polkomstuk, KB 67, juli 77.
10) Idem.
11) Verslag LSV 13-8-77; KB 69.
12) Onze opvatting over democratisch-centralisme; polkomstuk, KB 70, oktober 77.
13) De soldatenbeweging: belangrijke taken in een moeilijke fase; KB 76 supplement, maart 78.
14) Alweer een krisis in de BVD (of nog steeds)?; HS voor het polkom, juni 78.
15)
.
De perspectieven voor de revolutionair-socialisten kunnen niet zonder meer dezelfde blijven; rapport legerwerk, voorjaar 79.
16)
.
De centrale taken van de revolutionaire anti-militaristen in de beslissende fase van hun ontwikkeling; Stanley voor de legercommissie, juni 79.
17) Kritiek op de anti-militarisme tekst uit IB 79; ER in IB 80, 30-8-79.
18) Verslag LSK 1-12-76; AP 3-12-76.
19) ALV-post 8-6-77.
20) De IHV-acties; KK in KB 74, december 77.
21) Nachtpermissie, vrije kamerinrichting, IHV-acties; AP 20-5-77.
22) De IHV-acties; KK in KB 74, december 77.
23) Verslag voorbereidende LSV 18-11-77; KB 73.
24) De VVDM na de telkaravaan; HS, KB 80, juni 78.
25) Idem.
26) Idem.
27) AP 25-7-80.
28) AP 1-8-80.
29) ALV-boekje deel 2, 13-8-80.
30) Samenwerking BVD en dienstweigergroepen; FL in KB 96, februari 80.
31) Verslag LSV 5-7-80; KB 102.
32) De BVD en de kernbewapening; KB 101, augustus 80.
33) Vuilnismens, kunnen deze kernwapens ook mee? GN in KB 109, april 81.
34) 'n Poging tot KSTK-evaluatie; RV in KB 124, september 82.
35) Twintig, 19 mei 81.
36) Zij waren afgezwaaid, maar hadden hun uniform thuis voor de eventuele "herhaling".
37) Verslag LSV 7-11-81; KB 116.
38) Hoe moet dat nu verder?; HH in KB 125, oktober 82.
39) Naar een brede anti-militaristische organisatie; DO in KB 129a, februari 83.
40) Een weg ...... ?; RV in KB 129a, februari 83.
41) Scholing???; DO in KB 133, juni '83.
42) De soldatenkrant; KB 133, juni 83.
43) Verslag LSV 10-12-83; KB 137.
44) Verslag vergadering ex-leden, 3-3-84.
45) Het rode boekje voor soldaten; Van Gennep, Amsterdam, 1971; blz 19.
46) Het mislukken van de Tweede Internationale; BVD-bulletin nr 10, september 71.
47) Polkomverslag december 74; KB 32.
48) De organisatiestructuur van de BVD; polkomstuk, KB 42, september 75.
49) Het rode boekje voor soldaten; zie boven; blz 40.
50) Verbeter het werk in het leger; polkomstuk, KB 29a, oktober 74.
------